ტერორიზმის ფსიქოლოგიური ასპექტები

2001 წლის 11 სექსტემბებრის მოვლენებმა მთელი მსოფლიო შეძრა.  ორი ავიალაინერი შეეჯახა მსოფლიო სავაჭრო ცენტრს ნიუ-იორკში, მესამე  - პენტაგონს, მეოთხე კი, რომლითაც თეთრ სახლზე შეტაკება იგიგემებოდა, პენსილვანიაში, მინდორში ჩამოვარდა.  მსოფლიო სავაჭრო ცენტრში 2 823 ადამიანი დაიღუპა (მათ შორის 5 ხუთწლამდე ასაკის ბავშვი), პენტაგონში - 184, პენსილვანიის ავიაკატასტროფას კი 40 მგზავრი შეეწირა. გარდაცვლილი ტერორისტების რიცხვი კი 19 იყო (ყოველი მათგანი 35 წლამდე ასაკისა). 11 სექტემბრის მოვლენებე პასუხისმგებლობა ალ-ქაიდას ტერორისტულმა დაჯგუფებამ აიღო.

ამი საპირისპიროდ აშშ-მ ავღანეთში შეიყვანა სამხედრო ძალები, რათა შეევიწროებინა ალ-ქაიდას დაჯგუფება ამ ქვეყანაში. მალევე აშშ-მ განახორციელა სამხედრო ტავდასხმა ერაყზე, ასევე ალ-ქაიდას დაფინანსებული ორგანიზაციის ლიკვიდაციისთვის. თუმცა საზოგადოების დიდი ნაწილი მიიჩნევს, რომ ამგვარი სამხედრო რეაცია ამერიკისგან ნაკლებად წარმატებული იქნება სამომავლო თავდასხმების პრევენციისთვის და ვერ შეაჩერებს ტერორიზმს. არამედ სხვა საშლებები უნდა მოიძებნოს მისი ზრდისა და განვიტარების თავიდან აცილების მიზნით. კერძოდ, ფოკუსში უნდა მოექცეს ტერორისტების ფსქიკა და ის კულტურა, სადაც ისინი იზრდებიან.

ფსიქოპათიისა და სადიზმის კავშირი დელიქვენტურ ქცევასთან

ფსიქოპათია წარმოადგენს პიროვნულ აშლილობას, რომელიც ხასიათდება ხანგრძლივი  ანტისოციალური ქცევით, ემპათიისა და სინდისის ქენჯნის ნაკლებობით, გადაჭარბებულად უკომპლექსო და გამბედავი ქცევით. ისინი იყენებენ ხიბლს, მანიპულაციას, დაშინებასა და უმეტესად სისასტიკეს, რათა აკონტროლონ სხვები, თავიანთი პიროვნული მიზნების მისაღწევად.

      ფსიქოპატიის ცნება საუკუნეების განმავლობაში იყო ცნობილი. თუმცა, ექიმმა რობერტ ჰეირმა აწარმოა თანამედროვე კვლევები, რათა შეემუშავებინა შეფასების სისტემა, რომლის მიხედვითაც  მოხდებოდა ფსიქოპათიისთვის დამახასიათებელი ნიშან-თვისებების გაგება და შემდეგ შესწავლა.

კრიმინალური პროფილირება

ჯონ დუგლასი არ არის კრიმინალი ან სერიული მკვლელი. ის ერთ-ერთი პირველი ადამიანია, რომელმაც დამნაშავეების ფსიქოლოგიური პორტრეტის შექმნა დაიწყო.დაიბადა 1945 წლის 18 ივნისს ნიუ-იორკში.აქვს რამდენიმე უნივერისტეტის მაგისტრის ხარისხი.გამოძიების ფედერალურ ბიუროს დუგლასი 1970 წელს შეუერთდა. თავდაპირველად მუშაობდა სწრაფი რეაგირების ჯგუფში SWAT, ხოლო შემდეგ მოღვაწეობა განაგრძო როგორც მომლაპარაკებელმა (ადამიანი, რომელიც აწარმოებს მოლაპარაკებას გამტაცებელთან, მძარცველთან ან რაიმე სხვა სახის კრიმინალთან).1977 წელს დუგლასი გამოძიების ფედერალური ბიუროს ქცევის მეცნიერების განყოფილებაში (Behavioral Sciences Unit (BSU)) გადავიდა, სადაც ის ბიუროს აგენტებსა და პოლიციელებს კრიმინალურ ფსიქოლოგიას აცნობდა. დუგლასი მოგზაურობდა მთელი ქვეყნის მაშტაბით და პოლიციელების ინსტრუქტაჟის პარალელურად ის ეცნობოდა და ესაუბრებდა სერიულ მკვლელებსა და სხვა, სასტიკ დამნაშავეებს. მან ინტერვიუ აიღო ისეთი დამნაშავეებისგან, როგორებიც არიან: ტედ ბანდი, ჩარლზ მენსონი, დევიდ ბრეკოვიცი, დენის რედერი და კიდევ ბევრი სხვა.

მკვლელობა, მკვლელთა ფსიქოლოგიური მახასიათებლები და მკვლელთა ტიპები

ბოლო საუკუნეების განმავლობაში  ვხედავთ ძალადობის მატების ტენდენციას და განსაკუთრებით  ძალადობითი დანაშაულის იმ ფორმას , რომელიც ემუქრება სიცოცხლეს – მკვლელობას.  ამ მოვლენამ მთელი მსოფლიოს წინაშე დააყენა ამოცანა, შეისწავლოს მკვლელობის მატების მიზეზები , განიხილოს მასთან დაკავშირებული პრობლემები  როგორც ბიოლოგიური  და  სოციოლური , ისე ფსიქოლოგიური კუთხით.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში შეტანილია მკვლელობის სხვადასხვა შემთხვევები, რომლებიც განხილულია 108–114 მუხლების ფარგლებში.  ეს შემთხვევებია:

1.   განზრახ მკვლელობა;

2.   განზრახ მკვლელობა დამამძიმებელ გარემოებაში;

3.   მკვლელობა მსხვერპლის თხოვნით;

4.   განზრახ მკვლელობა უეცარი, ძლიერი სულიერი აღელვების მდგომარეობაში;

5.   დედის მიერ ახალშობილის განზრახ მკვლელობა;

6.   მკვლელობა აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებით;

7.    მკვლელობა დამნაშავის შეპყრობისათვის აუცილებელი ზომის გადაცილებით.